Fort Knox i tajemnica amerykańskiego złota

Fort Knox od dawna jest symbolem amerykańskiej siły finansowej i bezpieczeństwa. Oficjalnie znajduje się w nim 147,3 miliona uncji (około 8 133,46 ton metrycznych) złota, co czyni go jedną z największych rezerw złota na świecie. Jednak niedawne wezwania do przeprowadzenia audytu tych rezerw wywołały pytania o to, czy całe to złoto nadal tam jest. Znane osobistości, takie jak prezydent Donald Trump, Elon Musk i senator Rand Paul, publicznie zasugerowały, że pełny audyt Fortu Knox jest już dawno spóźniony - a wraz ze zbliżaniem się cen złota do rekordowych poziomów, prawdziwy stan amerykańskich rezerw złota stał się przedmiotem rosnącego zainteresowania opinii publicznej.

Dlaczego wezwanie do audytu ma znaczenie

Ostatni raz rezerwy złota w Fort Knox zostały poddane audytowi w 1953 roku - ponad 70 lat temu. Od tego czasu oficjalne stanowisko Mennicy Stanów Zjednoczonych jest proste: "Zaufaj nam." Mennica upiera się, że złoto tam jest i regularnie wydaje raporty potwierdzające ilość złota przechowywanego przez Departament Skarbu USA. Jednak brak pełnego, niezależnego audytu przez ponad siedem dekad wywołał podejrzenia wśród inwestorów i decydentów.

Sceptycyzm ten nie jest bezpodstawny. Gdyby kompleksowy audyt ujawnił, że rzeczywiste rezerwy złota są niższe niż zgłoszone 8 133,46 ton metrycznych, stanowiłoby to znaczący cios dla zaufania publicznego do wiarygodności finansowej rządu USA. Sugerowałoby to również, że część złota mogła zostać skradziona lub niewłaściwie zarządzana - skandal, który wstrząsnąłby zarówno rynkami finansowymi, jak i establishmentem politycznym.

Historia złota w Fort Knox jest jednak jeszcze bardziej kontrowersyjna. Duża część przechowywanego tam złota została pierwotnie skonfiskowana amerykańskim obywatelom podczas administracji Franklina D. Roosevelta. W 1933 r. Roosevelt wydał rozporządzenie wykonawcze 6102, które zakazało prywatnym obywatelom posiadania złotych monet lub kruszcu. Amerykanie zostali zmuszeni do sprzedaży swojego złota rządowi po cenie 20,67 dolarów za uncję - znacznie poniżej ówczesnego kursu rynkowego. Złoto to było następnie przetapiane i przechowywane w Fort Knox. W efekcie rezerwy złota Skarbu Państwa USA są wynikiem jednego z największych przymusowych transferów bogactwa w historii Ameryki.

Dziedzictwo konfiskaty złota

Konfiskata prywatnego złota na polecenie Roosevelta była nie tylko bezprecedensowa - było to również wyraźne naruszenie zaufania. W ramach standardu złota rząd USA obiecał umożliwić wymianę dolarów na złoto po stałym kursie. Zamiast jednak dotrzymać tych zobowiązań, rząd przejął złoto od prywatnych obywateli i skonsolidował je pod kontrolą państwa.

Ekonomista William C. Wood zwrócił uwagę, że większość złota znajdującego się obecnie w Fort Knox nie jest złotem "dobrej jakości" używanym w handlu międzynarodowym, ale raczej złotem niższej jakości pochodzącym ze stopionych monet. Jest to zgodne z faktem, że znaczna część złota w Fort Knox pochodzi z konfiskaty złotych monet od prywatnych obywateli podczas Wielkiego Kryzysu.

Po tym, jak złoto zostało skonfiskowane i przetopione, rząd USA skutecznie porzucił standard złota, zrywając związek między złotem a dolarem amerykańskim. Pozwoliło to rządowi na zwiększenie podaży pieniądza bez ograniczeń związanych ze złotem - posunięcie, które zdaniem ekonomistów położyło podwaliny pod współczesną inflację i dewaluację waluty.

Niewypłacalność obligacji Liberty z 1934 r.

Po konfiskacie złota w 1933 r. nastąpiło kolejne poważne naruszenie zaufania finansowego w 1934 r., kiedy to rząd USA nie dotrzymał obietnicy spłaty obligacji Liberty Bonds w złocie. Obligacje Liberty Bonds zostały sprzedane społeczeństwu podczas I wojny światowej z wyraźną obietnicą, że zostaną one wykupione w złocie. Jednak na początku lat trzydziestych XX wieku Skarbowi Państwa Stanów Zjednoczonych kończyły się rezerwy złota.

W obliczu perspektywy załamania finansowego, administracja Roosevelta po prostu ogłosiła, że rząd nie będzie już honorował klauzul dotyczących złota w Liberty Bonds. Było to równoznaczne z formalnym niewypłacalnością. Zamiast wykupić obligacje w złocie, jak obiecano, rząd zapłacił posiadaczom obligacji w papierowych dolarach, które zostały zdewaluowane po porzuceniu standardu złota.

Do 1933 r. Departament Skarbu USA posiadał złoto o wartości zaledwie 4,2 miliarda dolarów - za mało, by pokryć pełną wartość niespłaconych obligacji. Niespłacenie tych obligacji pozwoliło rządowi chronić swoje ograniczone rezerwy złota, ale odbyło się to kosztem amerykańskich obywateli i zagranicznych inwestorów.

Upadek Bretton Woods i niewypłacalność w 1971 r.

Zhańbienie Liberty Bonds nie było ostatnim przypadkiem, w którym rząd USA nie wywiązał się ze swoich zobowiązań w złocie. Zgodnie z porozumieniem z Bretton Wood s podpisanym w 1944 r., dolar amerykański został ustanowiony światową walutą rezerwową, wspieraną przez złoto po stałym kursie 35 dolarów za uncję. Zagraniczne rządy mogły wymieniać dolary amerykańskie na złoto po tym kursie.

Jednak w latach 60. Stany Zjednoczone zgromadziły ogromne deficyty budżetowe z powodu wojny w Wietnamie i programów wydatków socjalnych. Skłoniło to zagraniczne rządy, w tym Francję i Niemcy, do rozpoczęcia wymiany swoich rezerw dolarowych na złoto. W obliczu perspektywy utraty rezerw złota, prezydent Richard Nixon podjął dramatyczny krok zawieszenia wymienialności złota w 1971 roku - skutecznie kończąc system z Bretton Woods.

Sekretarz skarbu John Connally słynnie oświadczył wówczas: "Dolar jest naszą walutą, ale to wasz problem". Decyzja ta oznaczała de facto kolejne niewywiązanie się z amerykańskich zobowiązań finansowych, wzmacniając przekonanie, że obietnicom rządu USA dotyczącym złota nie można ufać.

Dążenie do audytu

Szybko do przodu do 2025 roku, a żądanie audytu Fortu Knox staje się coraz głośniejsze. Prezydent Trump, Elon Musk i senator Rand Paul publicznie zakwestionowali twierdzenia Departamentu Skarbu USA dotyczące wielkości rezerw złota. Ich obawy nie są tylko teoretyczne - przy cenach złota zbliżających się do 2950 dolarów za uncję i rosnącej globalnej inflacji, wartość amerykańskich rezerw złota nigdy nie była wyższa.

Niektórzy ustawodawcy sugerują, że niechęć Departamentu Skarbu do przeprowadzenia pełnego audytu może odzwierciedlać głębsze problemy - być może część złota została sprzedana lub wydzierżawiona bez odpowiedniego zgłoszenia. Jeśli audyt ujawniłby, że rzeczywiste rezerwy są niższe niż zgłoszone, wywołałoby to skandal polityczny i finansowy o historycznych proporcjach.

Rosnąca rola banków centralnych

Ponowne skupienie się na złocie następuje w czasie, gdy banki centralne na całym świecie zwiększają swoje rezerwy złota. W styczniu 2025 r. banki centralne zgłosiły zakupy netto 18 ton metrycznych złota:

• Uzbekistan dodał 8 ton metrycznych, zwiększając swoje całkowite rezerwy do 391 ton metrycznych (82% całkowitych rezerw).
• Ludowy Bank Chin dodał 5 ton metrycznych, zwiększając swoją łączną ilość do 2 285 ton metrycznych (6% całkowitych rezerw).
• Kazachstan dodał 4 tony metryczne, zwiększając swoją łączną ilość do 288 ton metrycznych (55% całkowitych rezerw).
• Polska i Indie dodały po 3 tony metryczne w styczniu.

Rosnąca akumulacja złota przez banki centralne odzwierciedla szerszą utratę zaufania do walut fiducjarnych i globalnych rynków finansowych. Wraz ze wzrostem napięć geopolitycznych i uporczywie wysoką inflacją, złoto odzyskuje status ostatecznego środka przechowywania wartości.

Wnioski: Przyszłość amerykańskiego złota

Debata na temat rezerw złota w Fort Knox prawdopodobnie nie zostanie wkrótce rozstrzygnięta. Podczas gdy urzędnicy skarbowi nadal upierają się, że wszystkie 8 133 tony metryczne są rozliczone, brak przejrzystości podsyca ciągły sceptycyzm. Jeśli kompleksowy audyt ujawniłby, że rezerwy są niższe niż zgłoszono, nie tylko zaszkodziłoby to wiarygodności finansowej Ameryki - mogłoby to również wywołać kryzys na światowym rynku złota.

W międzyczasie banki centralne i inwestorzy głosują portfelami - zwiększając swoje zasoby złota w oczekiwaniu na dalszą niepewność gospodarczą. Dopóki pytania dotyczące amerykańskich rezerw złota pozostają bez odpowiedzi, rola złota jako globalnej bezpiecznej przystani będzie tylko rosła.